-
ความรุ่งเรืองของ ‘อุดร’ จากอดีต กระทั่ง ปัจจุบัน
อุดรธานี จังหวัดใหญ่แห่งอีสานที่เจริญเติบโตมาตั้งแต่อดีต โดยเฉพาะในช่วงสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 2 และช่วงสงครามเย็น โดยในยุคสงครามเย็น ช่วงปี พ.ศ. 2497-2505 มีสหรัฐฯ เข้ามาช่วยพัฒนาโครงสร้างในหลายๆด้าน ไม่ว่าจะเป็น ถนนมิตรภาพ วางรากฐานสาธารณูปโภคพื้นฐาน รวมไปถึงสนามบิน ส่งผลให้ในยุคนั้น อุดรธานีเป็นที่ถึงดูดของคนต่างท้องที่ ต่างเชื้อชาติ ตั้งรกราก ไม่ว่าจะเป็น ทหารอเมริกัน คนเวียดนามที่ลี้ภัยสงคราม คนจีนที่เข้ามาค้าขาย ส่งผลให้เม็ดเงินมหาศาลเข้ามายังอุดรธานี ซึ่งความเจริญของอุดรในยุคนั้นสะท้อนได้จากการที่มีร้านอาหาร ผับ บาร์ สถานบันเทิง อยู่เต็มเมือง มีความทันสมัยทางด้านวัฒนธรรม อาหาร แฟชั่น แตกต่างจากพื้นที่อื่นๆ ในอีสาน
เรื่องราวในอดีตยังคงมีผลมาจวบจนปัจจุบัน โดยสภาพสังคมของเมืองอุดร หลากหลายทางเชื้อชาติและวัฒนธรรม มีชุมชนคนจีนและเวียดนามอาศัยอยู่มาก มีฝรั่งเดินอยู่ทั่วไป มีคนลาวเข้ามาช้อปปิ้งทุกวัน โดยยอดผู้เยี่ยมเยือนชาวต่างชาติของอุดรฯ ในช่วง ม.ค.- พ.ย. 2567 มีจำนวน 9.5 แสนคน อันดับ 2 ในอีสานรองจากเมืองติดริมโขงอย่างหนองคาย แต่พบว่าอุดรธานีมีรายได้จากผู้เยี่ยมเยือนชาวต่างชาติ 12,508 ล้านบาท ซึ่งสูงกว่าหนองคายที่เท่ากับ 8,183 ล้านบาท แสดงให้เห็นว่าคนลาวในเวียงจันทน์ซึ่งมีกำลังซื้อสูง เดินทางผ่านเข้ามายังด่านหนองคายเพื่อเข้ามาจับจ่ายใช้สอยในเมืองอุดรนั่นเอง นอกจากนั้นตลอด 15 ปีที่ผ่านมา สนามบินอุดรธานี ยังมีสถิติเที่ยวบินและจำนวนผู้โดยสารสูงที่สุดอันดับ 1 ในอีสานทุกปี โดยในปี 2566 และ 2567 มีจำนวนผู้โดยสารรวมกว่า 3.6 ล้านคน โดยอันดับ 2 คือ สนามบินขอนแก่น มีจำนวน 3.1 ล้านคน
จากข้อมูลแสดงให้เห็นว่าอุดรธานีเป็นเมืองค้าขายและหมุดหมายการท่องเที่ยวที่สำคัญของทั้งคนไทยและต่างชาติ อย่างไรก็ตาม มีหลายๆเสียงที่บอกว่า อุดรธานีนั้นป็นจังหวัดใหญ่ในอีสานที่ถูกภาครัฐให้ความสำคัญน้อยกว่าจังหวัดอื่นอย่างขอนแก่น? เรื่องนี้ จริงเท็จแค่ไหน Isan insight & Outlook สิพามาเบิ่ง
-
‘อุดร’ ถูกลดความสำคัญ ‘ขอนแก่น’ กลายเป็นตัวเลือกแรกของรัฐ
ประเด็นนี้ต้องมองย้อนกลับไปตั้งแต่ช่วงปี พ.ศ. 2500 เป็นช่วงที่จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ได้เข้ามามีอำนาจทางการเมือง ได้ให้กำเนิดนโยบาย “น้ำไหล ไฟสว่าง ทางสะดวก” เป็นนโยบายที่มุ่งเน้นการพัฒนาระบบสาธารณูปโภคและกระจายความเจริญไปสู่ภูมิภาคต่างๆของไทย โดยใช้ ‘แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่หนึ่ง’ ระยะที่ 1 (พ.ศ. 2504-2506) เป็นแนวทางการพัฒนา ซึ่ง ‘ขอนแก่น’ ได้ถูกวางหมากให้เป็นศูนย์กลางการพัฒนาของภาคอีสาน จากความเหมาะสมทั้งด้านสภาพสังคมและภูมิศาสตร์ ซึ่งภาครัฐได้ย้ายศูนย์ราชการที่เคยอยู่ในอุดรธานี มายังขอนแก่น และได้มีมติให้จัดตั้งสถาบันการศึกษาชั้นสูงขึ้นที่จังหวัดขอนแก่น ภายใต้ชื่อ “สถาบันเทคโนโลยีขอนแก่น” ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็น “มหาวิทยาลัยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ” หรือก็คือ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ในปัจจุบัน
รูปภาพจาก: มหาวิทยาลัยขอนแก่น
ต่อมาในแผนระยะที่ 2 (พ.ศ.2507 – 2509) ซึ่งอยู่ในช่วงสมัยจอมพลถนอม กิตติขจร หลากหลายโครงการเพื่อการพัฒนาภาคอีสานได้ถือกำเนิดขึ้น ซึ่งล้วนมี ‘ขอนแก่น’ เป็นจังหวัดที่ถูกให้ความสำคัญเป็นลำดับแรก ไม่ว่าจะเป็น สถานีเกษตรกรรมภาค ที่มีความทันสมัยและอาศัยความร่วมมือจากกกระทรวงเกษตรของสหรัฐอเมริกาและมหาวิทยาลัยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และยังมีอีกหลายโครงการไม่ว่าจะเป็นสถาบันการศึกษา โรงพยาบาลและสาธารณสุข พัฒนาที่ดิน รวมไปถึงการก่อตั้ง ธนาคารแห่งประเทศไทย สำนักงานภูมิภาคในปี พ.ศ. 2511 ก็อยู่ที่ขอนแก่น
การที่ภาครัฐมุ่งเน้นการให้ความสำคัญกับจังหวัดขอนแก่นมากกว่า ทั้งการย้ายศูนย์ราชการจากอุดรฯ ส่งผลทำให้ ระบบ บุคลากร การศึกษา นักวิชาการ เริ่มกระจุกตัวที่ขอนแก่นตั้งแต่ตอนนั้น ซึ่งทำให้ขอนแก่นได้เปรียบในการพัฒนาเมืองมากกว่าจนถึงปัจจุบัน ซึ่งแม้ว่าอุดรฯในช่วงเวลานั้น จะเป็นเมืองที่มีความรุ่งเรืองทางการค้ามากๆ แต่จะเห็นได้ว่าจังหวัดได้ถูกลดทอนความสำคัญจากทางภาครัฐลงมาก อย่างไรก็ตามอุดรธานียังคงนำจุดแข็งของตัวจังหวัดมาใช้พัฒนาตลอดเวลาที่ผ่านมา จนสามารถยังคงความเป็นจังหวัดใหญ่แห่งอีสานกระทั่งในปัจจุบัน
-
‘พลังของภาคเอกชน’ ผลักดันอุดรธานี
อุดรธานีเป็นจังหวัด Big 4 แห่งอีสานมาอย่างยาวนาน ปี 2565 มีมูลค่าเศรษฐกิจของจังหวัดกว่า 120,539 ล้านบาท ซึ่งสิ่งที่ทำให้เศรษฐกิจของอุดรฯ เติบโตมาได้ขนาดนี้แม้ไม่เน้นอาศัยการพึ่งพิงภาครัฐ หลักๆมาจากความเข้มแข็งของภาคเอกชนที่ช่วยผลักดันเศรษฐกิจจังหวัด ไม่ว่าจะเป็นการร่วมมือกันของ หอการค้า กลุ่มสภาอุตสาหกรรม กลุ่มค้าปลีก กลุ่มพ่อค้าหลากหลายเชื้อชาติ และอื่นๆ ช่วยพัฒนาและส่งเสริมจุดแข็งของจังหวัด ซึ่งก็คือการค้า การท่องเที่ยว ดึงดูดการลงทุน และพัฒนาจังหวัดสู่การเป็น 1 ใน MICE City แห่งประเทศไทย
โดยธุรกิจภาคการบริการและการค้าของอุดรเรียกได้ว่ามีหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็น โรงแรมเซนทารา ศูนย์การค้าเซ็นทรัลพลาซา ศูนย์การค้าUD Town ร้านค้าแฟชั่นและคาเฟ่แบรนด์ต่างชาติ และธุรกิจท้องถิ่นอื่นๆ ครบครันและเพรียบพร้อมสมกับเป็นเมืองใหญ่ นอกจากนั้นอุดรฯ ก็กำลังพัฒนาสู่เมืองอุตสาหกรรมในอนาคต
อุดรธานีเป็นจังหวัดที่เต็มไปด้วยศักยภาพ ทั้งในแง่การค้า การท่องเที่ยว และการลงทุน แม้ในอดีตจะไม่ได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐเท่าที่ควร แต่ด้วยพลังของภาคเอกชนและการพัฒนาจากประชาชนในพื้นที่ อุดรธานียังคงเป็นเมืองสำคัญที่สร้างรายได้และดึงดูดความสนใจจากทั้งคนไทยและชาวต่างชาติ ความรุ่งเรืองของอุดรธานีในวันนี้เป็นผลลัพธ์จากความมุ่งมั่นและการพึ่งพาตนเองอย่างแท้จริง
ที่มา:
- แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ สภาพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ
- The 101 World
- ธนาคารแห่งประเทศไทย
- กรมท่าอากาศยาน
- กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา
- กองทุนเพื่อความเสนอมภาคทางการศึกษา
- ประชาชาติธุรกิจ
- สถาบันพระปกเกล้า
- มหาวิทยาลัยขอนแก่น
- ศูนย์ศึกษามหานครและเมือง
- Khon kaen Link
- Luehistory
- Inside Udon
อุดรธานี กับบทบาทสำคัญในยุคสงครามเย็นที่ส่งผลต่อสังคมและเศรษฐกิจในปัจจุบัน