ร้านค้าปลีก-ค้าส่งภูธร: ยืนหยัดท่ามกลางทุนใหญ่ด้วยความสัมพันธ์และการปรับตัว

 

“ร้านโชห่วยหน้าปากซอย” อาจดูเล็กน้อยในสายตาหลายคน แต่สำหรับชุมชนแล้ว ที่นี่คือทั้งแหล่งซื้อของ ศูนย์กลางข่าวสาร และบางครั้งก็เป็นเสมือนเพื่อนบ้านที่พึ่งพาได้ แม้ห้างใหญ่และร้านสะดวกซื้อจะขยายตัวไม่หยุด ร้านค้าปลีกและค้าส่งภูธรกลับยังคงยืนหยัดอยู่ได้ เพราะพวกเขามีสิ่งหนึ่งที่ทุนใหญ่ไม่เคยมีนั่นคือ “ความผูกพันกับคนในพื้นที่”

แม้ต้องเผชิญกับการแข่งขันที่รุนแรงจากทุนใหญ่และการเปลี่ยนแปลงของตลาด แต่ร้านค้าปลีกและค้าส่งภูธรยังคงสามารถยืนหยัดอยู่ได้ ด้วยจุดแข็งเฉพาะตัวที่ยากจะลอกเลียนแบบ ไม่ว่าจะเป็นความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับชุมชน ความเข้าใจในท้องถิ่นอย่างลึกซึ้ง และความคล่องตัวในการปรับตัว ซึ่งทั้งหมดนี้คือหัวใจสำคัญที่ทำให้พวกเขายังเป็น “ผู้เล่นที่น่าจับตา” ในระบบเศรษฐกิจท้องถิ่น

หัวใจของความแข็งแกร่งของร้านค้าภูธรคือความสัมพันธ์ส่วนบุคคล เจ้าของร้านและพนักงานมักเป็น “คนกันเอง” ในพื้นที่ ทำให้รู้จักและเข้าใจลูกค้าอย่างแท้จริง บรรยากาศที่อบอุ่นและเป็นกันเองเช่นนี้ เป็นสิ่งที่ห้างใหญ่ไม่สามารถสร้างได้ง่าย นอกจากนี้ ร้านค้าภูธรยังสามารถตอบสนองความต้องการเฉพาะถิ่นได้ดี ไม่ว่าจะเป็นสินค้าทำบุญ เครื่องปรุงเฉพาะท้องถิ่น หรือสินค้าแบ่งขายในปริมาณเล็กน้อยเพื่อให้สอดคล้องกับกำลังซื้อของคนในชุมชน

อีกหนึ่งจุดแข็งที่ไม่อาจมองข้ามคือ “ระบบเครดิต” หรือที่ชาวบ้านเรียกกันว่า “ติดไว้ก่อน” ร้านค้าท้องถิ่นสามารถให้ลูกค้าประจำลงบัญชีไว้ก่อนได้ ซึ่งช่วยรองรับผู้มีรายได้ไม่แน่นอนและสร้างความผูกพันระยะยาว ความยืดหยุ่นเช่นนี้คือสิ่งที่โมเดิร์นเทรดไม่สามารถทำได้

นอกจากนั้น ร้านค้าภูธรยังมีความคล่องตัวสูง สามารถคิดเร็ว ทำเร็ว และตัดสินใจได้ทันที เช่น การเพิ่มสินค้าตามเทศกาล การสั่งสินค้าพิเศษตามความต้องการของลูกค้า หรือการปรับราคาอย่างฉับพลันโดยไม่ต้องรอการอนุมัติจากส่วนกลาง ความไม่ตายตัวของรูปแบบการดำเนินงานนี้เปรียบเสมือน “มวยวัด” ที่คาดเดายาก และบางครั้งกลายเป็นข้อได้เปรียบเชิงกลยุทธ์เหนือห้างใหญ่

ในด้านกลยุทธ์ราคา ร้านค้าภูธรสามารถกดราคาลงได้ด้วยการตัดต้นทุนที่ไม่จำเป็น เช่น การตกแต่งหรูหราหรือบริการที่ฟุ่มเฟือย ขณะเดียวกัน ผู้ผลิตและซัพพลายเออร์ก็มักสนับสนุนร้านภูธร เพื่อสร้างสมดุลอำนาจการต่อรองกับรายใหญ่ ส่งผลให้ร้านท้องถิ่นได้รับทั้งโปรโมชั่นและกิจกรรมการตลาดที่ช่วยดึงดูดลูกค้า

ข้อได้เปรียบอีกประการคือทำเลที่ตั้ง ร้านค้าภูธรจำนวนมากตั้งอยู่ใจกลางเมืองหรือใกล้ชุมชน ซึ่งสะดวกต่อการเข้าถึงของผู้บริโภค โดยเฉพาะเมื่อต้องการซื้อสินค้าเล็กน้อยหรือของใช้ด่วน ทำให้ร้านท้องถิ่นยังคงเป็นคำตอบสำคัญในชีวิตประจำวันของผู้คน

อย่างไรก็ตาม ร้านค้าปลีกและค้าส่งภูธรก็เผชิญกับความท้าทายไม่น้อย การรุกคืบของทุนใหญ่ เช่น เซ็นทรัล ซี.พี. บิ๊กซี หรือเครือข่ายร้านค้าสมัยใหม่อย่าง “ถูกดี มีมาตรฐาน” และ “ร้านโดนใจ” ทำให้การแข่งขันทวีความรุนแรงขึ้น สงครามราคายิ่งกดดันร้านภูธรที่มีอำนาจการซื้อน้อยกว่า อีกทั้งเศรษฐกิจที่ซบเซา กำลังซื้อที่ลดลง และต้นทุนพลังงานที่สูงขึ้น ล้วนบั่นทอนกำไรและความสามารถในการแข่งขัน

นอกจากนี้ ร้านค้าภูธรหลายแห่งยังคงใช้รูปแบบการบริหารแบบครอบครัว ขาดระบบมืออาชีพ และมีรูปแบบร้านที่ล้าสมัย ไม่ตอบโจทย์คนรุ่นใหม่ที่ต้องการประสบการณ์การช้อปปิ้งที่สะดวกและทันสมัยมากกว่า ขณะเดียวกัน ปัญหาการสืบทอดกิจการก็เป็นอีกโจทย์ใหญ่ เนื่องจากทายาทบางรายไม่ประสงค์จะสานต่อธุรกิจครอบครัว

เพื่อความอยู่รอดในระยะยาว ร้านค้าภูธรจำเป็นต้องเร่งปรับตัวในหลายด้าน ประการแรกคือการสร้างจุดยืนที่ชัดเจน เน้นความแตกต่างที่รายใหญ่ไม่สามารถแข่งขันได้ เช่น การขายสินค้าท้องถิ่นคุณภาพสูง หรือการเน้นบริการที่เป็นมิตรและใกล้ชิด ประการต่อมาคือการปรับปรุงร้านให้ทันสมัย จัดร้านให้สะอาด สว่าง และเป็นระเบียบ พร้อมเติมเต็มฟังก์ชันใหม่ๆ เช่น ร้านอาหาร ร้านแฟชั่น หรือพื้นที่เอนเตอร์เทนเมนต์ เพื่อยกระดับประสบการณ์ของลูกค้า

ในขณะเดียวกัน เทคโนโลยีก็กลายเป็นเครื่องมือสำคัญ ร้านค้าภูธรควรนำระบบจัดการหน้าร้าน (POS) เข้ามาใช้ รับชำระเงินดิจิทัล และทำการตลาดผ่านโซเชียลมีเดียเพื่อเข้าถึงลูกค้ารุ่นใหม่ การสร้างเครือข่ายและการรวมกลุ่มกับร้านอื่นๆ ก็เป็นอีกหนึ่งแนวทางที่จะช่วยเพิ่มอำนาจต่อรองกับซัพพลายเออร์ และลดต้นทุนได้มากขึ้น

สุดท้าย การผลักดันให้คนรุ่นใหม่หรือผู้บริหารมืออาชีพเข้ามามีบทบาทในการขับเคลื่อนกิจการ ถือเป็นการลงทุนระยะยาวที่สำคัญ เพราะพวกเขาสามารถนำความรู้ ความคิดสร้างสรรค์ และเทคโนโลยีใหม่ๆ มาพัฒนาให้ร้านค้าภูธรมีชีวิตชีวาและแข่งขันได้อย่างยั่งยืน

โดยสรุปแล้ว จุดแข็งของร้านค้าปลีกและค้าส่งภูธรไม่ได้อยู่ที่เงินทุน แต่คือความเข้าใจในท้องถิ่น ความสัมพันธ์กับชุมชน และความสามารถในการปรับตัวอย่างรวดเร็ว หากสามารถผสานจุดแข็งเหล่านี้เข้ากับการพัฒนาเทคโนโลยี การบริหารจัดการ และการสร้างเครือข่ายที่เข้มแข็ง ร้านค้าภูธรก็จะยังคงเป็นฟันเฟืองสำคัญของเศรษฐกิจไทยต่อไป แม้จะต้องแข่งขันกับทุนใหญ่ที่กำลังรุกคืบทุกพื้นที่ก็ตาม

 

 

 

ภาคอีสาน

 

บริษัท ทวีกิจพลาซ่าบุรีรัมย์ จำกัด
จังหวัด:	บุรีรัมย์
รายได้รวม:	2,862	ล้านบาท
กำไรสุทธิ:	23	ล้านบาท
ปีที่ก่อตั้ง:	2517	พ.ศ.
จำนวนสาขา:	167	แห่ง

 

บริษัท ตั้งงี่สุนซูเปอร์สโตร์ จำกัด
จังหวัด:	อุดรธานี
รายได้รวม:	2,179	ล้านบาท
กำไรสุทธิ:	34	ล้านบาท
ปีที่ก่อตั้ง:	2543	พ.ศ.
จำนวนสาขา:	2	แห่ง

 

บริษัท ยงสงวนกรุ๊ป จำกัด
จังหวัด:	อุบลราชธานี
รายได้รวม:	2,653	ล้านบาท
กำไรสุทธิ:	77	ล้านบาท
ปีที่ก่อตั้ง:	2498	พ.ศ.
จำนวนสาขา:	22	แห่ง

 

บริษัท ฮกกี่ซุปเปอร์มาร์ท จำกัด
จังหวัด:	นครราชสีมา
รายได้รวม:	2,447	ล้านบาท
กำไรสุทธิ:	5.1	ล้านบาท
ปีที่ก่อตั้ง:	2544	พ.ศ.
จำนวนสาขา:	17	แห่ง

 

ภาคเหนือ

 

บริษัท ธนพิริยะ จำกัด (มหาชน)
จังหวัด:	เชียงราย
รายได้รวม:	2,804	ล้านบาท
กำไรสุทธิ:	178	ล้านบาท
ปีที่ก่อตั้ง:	2508	พ.ศ.
จำนวนสาขา:	50	แห่ง

 

บริษัท แจ่มฟ้า เซฟมาร์ท จำกัด
จังหวัด:	ลำพูน
รายได้รวม:	2,182	ล้านบาท
กำไรสุทธิ:	53	ล้านบาท
ปีที่ก่อตั้ง:	2525	พ.ศ.
จำนวนสาขา:	21	แห่ง

 

ภาคใต้

 

บริษัท ซุปเปอร์ชีป จำกัด
จังหวัด:	ภูเก็ต
รายได้รวม:	15,255	ล้านบาท
กำไรสุทธิ:	82	ล้านบาท
ปีที่ก่อตั้ง:	2538	พ.ศ.
จำนวนสาขา:	101	แห่ง

 

บริษัท มาเธอร์ มาร์เก็ตติ้ง จำกัด (มหาชน)
จังหวัด:	กระบี่
รายได้รวม:	1,324	ล้านบาท
กำไรสุทธิ:	23	ล้านบาท
ปีที่ก่อตั้ง:	2534	พ.ศ.
จำนวนสาขา:	20	แห่ง

 

ภาคกลาง

 

บริษัท เอกภาพซุปเปอร์ซัพพลาย จำกัด
จังหวัด:	สระบุรี
รายได้รวม:	2,137	ล้านบาท
กำไรสุทธิ:	11	ล้านบาท
ปีที่ก่อตั้ง:	2542	พ.ศ.
จำนวนสาขา:	43	แห่ง

 

บริษัท ศรีงาม สรรพสินค้า จำกัด
จังหวัด:	สมุทรสาคร
รายได้รวม:	1,946	ล้านบาท
กำไรสุทธิ:	27	ล้านบาท
ปีที่ก่อตั้ง:	2499	พ.ศ.
จำนวนสาขา:	1	แห่ง

 

อ้างอิง

• ประชาชาติธุรกิจ, กรุงเทพธุรกิจ, Brand Age Online, SME Thailand Club