หนังย้อมครามธรรมชาติ “เครื่องหนังโพนยางคำ”

ออนซอนคัก
จากองค์ความรู้สู่แฟชั่นสุดเก๋
หนังย้อมครามธรรมชาติ “เครื่องหนังโพนยางคำ”
.
.
เมื่อพูดถึงโพนยางคำ จ.สกลนคร หลายคนมักนึกถึง “เนื้อโคขุนโพนยางคำ” เนื้อคุณภาพสูงที่เป็นที่นิยม และได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวาง แต่ครั้งนี้เราจะพามารู้จักกับ “เครื่องหนังโพนยางคำ” เครื่องหนังย้อมด้วยสีครามธรรมชาติ ที่ทำมาจากเศษหนังที่เหลือจากกระบวนการผลิตโคเนื้อ
.
หยิบยกเอา ‘ภูมิปัญญา’ เพิ่มมูลค่าให้ ‘เศษหนัง’
.
ด้วยภาวะการแข่งขันสูงของตลาดหนังโคในเอเชียที่มีคู่แข่งทั้งอินเดีย ศรีลังกา และอินโดนีเซีย ทำให้โอกาสการส่งออกหนังโคไปต่างประเทศน้อยลง มูลค่าจากเดิมหนังโคสด กิโลกรัมละ 70 บาท ลดลงมาอยู่ที่ราคา 10-15 บาท สำหรับราคาหนังโคในประเทศไทย
.
ทีมนักวิจัย ม.เกษตรศาสตร์ วิทยาเขตเฉลิมพระเกียรติ จ.สกลนคร จึงได้คิดโครงการเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มหนังโคขึ้น โดยผสมผสานภูมิปัญญาท้องถิ่นและความเชี่ยวชาญด้านการย้อมสีครามธรรมชาติ ซึ่งเป็นเทคนิคที่ได้รับการยอมรับในระดับประเทศ
.
จากการนำหนังโคขุนโพนยางคำ มาย้อมครามสีธรรมชาติภายใต้สภาวะการย้อมที่เหมาะสม และได้ออกแบบ พร้อมถ่ายทอดองค์ความรู้การย้อมหนังด้วยสีครามธรรมชาติ เทคนิคการตัดเย็บเครื่องหนัง ให้กับสมาชิกสหกรณ์โพนยางคำ
.
จุดเด่น คือ การย้อมสีครามธรรมชาติบนเครื่องหนัง จากองค์ความรู้ผสมผสานกับวัฒนธรรมท้องถิ่นเดิมของสกลนคร
.
ในจังหวัดสกลนครมีการถ่ายทอดองค์ความรู้การปลูกต้นคราม การก่อหม้อ และการย้อมผ้าด้วยครามธรรมชาติกันมานาน การย้อมหนังก็เช่นกัน เป็นการย้อมสีครามธรรมชาติบนหนังโคในสภาวะที่เหมาะสม จากวัตถุดิบธรรมชาติเพื่อการเตรียมน้ำย้อมครามที่จะสามารถย้อมเครื่องหนังให้ได้สีคราม โดยทีมนักวิจัยได้ใช้เวลาพอสมควรในการหาสภาวะที่เหมาะสมนี้
.
จากโบราณการย้อมผ้าครามต้องใช้เวลา 7-14 วัน ตั้งแต่การก่อหม้อจนได้สีครามและย้อมผ้าคราม พัฒนาให้สามารถใช้เวลาก่อหม้อเพียง 1 วัน ก็สามารถย้อมหนังโคได้ อีกทั้งยังได้เพิ่มกระบวนการง่าย ๆ เพื่อการสังเกตลักษณะทางเคมีและกายภาพของสีคราม ด้วยการตรวจวัดค่าความเป็นกรด-ด่างของน้ำย้อม (สูตรโบราณจะทำการทดสอบด้วยการชิมรสเค็มของน้ำย้อม) เพื่อการควบคุมคุณภาพของสีคราม
.
กว่าจะมาเป็น ‘กระเป๋าหนังสีคราม’ เย็บด้วยมืออย่างพิถีพิถัน ด้วยดีไซน์ที่มีเอกลักษณ์โดดเด่น
.
สีครามเป็นสีที่มีความเก่าแก่ มีความคงทน ติดทนนาน และเป็นสีที่มีเอกลักษณ์ ซึ่งในจังหวัดสกลนคร ต้นคราม เป็น วัตถุดิบหลักที่หาพบได้ง่าย และเป็นที่นิยมในการปลูกจำนวนมาก กระเป๋าหนังที่สามารถย้อมสีครามได้ ต้องใช้เวลาในการค้นหาสภาวะที่เหมาะสมในการย้อมสีให้ติดทนนาน และสม่ำเสมอทั่วกัน
.
ส่วนขั้นตอนการตัดเย็บกระเป๋านั้น เป็นการเย็บด้วยมือและมีการดีไซน์อย่างมีเอกลักษณ์ คัดเลือกชิ้นหนังที่สวยงาม เหมาะสม พร้อมเทคนิคการตัดเย็บที่ละเอียดอ่อน ใช้ความชำนาญและพิถีพิถันในการทำ ซึ่งใช้เวลาประมาณ 2-3 วัน ในการสร้างชิ้นงานแต่ละชิ้น
.
จากการใส่ใจธรรมชาติ กระบวนการผลิตที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และความตั้งใจผลิตชิ้นงานด้วยฝีมือ จึงทำให้ได้ผลิตภัณฑ์ที่มีคุณค่า มีความเก๋ไก๋ ดูเท่ มีสไตล์ สะท้อนความเป็นเอกลักษณ์ และความสวยงามในวัฒนธรรมท้องถิ่น
.
.
อ้างอิง:
https://kku.world/gjdvj
https://kku.world/beg8l
https://kku.world/2et2s
.
#ISANInsightAndOutlook #อีสาน #เครื่องหนัง #โพนยางคำ