บทวิเคราะห์: Gripen E/F ดีลฟ้าผ่า สะเทือนสมดุลอำนาจและการทูตในภูมิภาค
บทนำ
ท่ามกลางสถานการณ์ภูมิรัฐศาสตร์โลกที่ร้อนระอุ ประเทศไทยได้ตัดสินใจครั้งสำคัญที่ส่งแรงสั่นสะเทือนไปทั่วทั้งวงการความมั่นคงและการทูตในอาเซียน เมื่อกองทัพอากาศไทย นำโดย พล.อ.อ.พันธุ์ภักดี พัฒนกุล ผู้บัญชาการทหารอากาศ (ผบ.ทอ.) ได้ลงนามในสัญญาจัดหาเครื่องบินขับไล่ยุคใหม่ Gripen E/F จำนวน 4 เครื่องแรกจากประเทศสวีเดน เมื่อวันที่ 25 สิงหาคม 2568 ที่ผ่านมา [1] แต่ดีลครั้งนี้ไม่ได้มีเพียงแค่การซื้อขายยุทโธปกรณ์ แต่ยังพ่วงมาด้วยข้อตกลงการลงทุนด้าน R&D และการถ่ายทอดเทคโนโลยี AI ขั้นสูงจากบริษัท Saab ซึ่งเป็นผู้ผลิต และท่าทีทางการทูตที่แข็งกร้าวร่วมกับสวีเดนต่อกรณีพิพาทชายแดนกับกัมพูชา ทำให้ข้อตกลงนี้กลายเป็นหมุดหมายใหม่ที่สะท้อนยุทธศาสตร์ “การทูตนำการทหาร” ของไทยอย่างที่ไม่เคยปรากฏมาก่อน
มากกว่าเครื่องบินรบ: ดีลชดเชยทางเศรษฐกิจและการลงทุนแห่งอนาคต
การจัดหา Gripen E/F ในเฟสแรกจำนวน 4 เครื่อง (เครื่องนั่งเดี่ยว 3 เครื่อง และสองที่นั่ง 1 เครื่อง) มีมูลค่าประมาณ 1.9 หมื่นล้านบาท [6] ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของแผนการจัดหาทั้งหมด 12 เครื่อง เพื่อทดแทนฝูงบิน F-16 ที่กำลังจะปลดประจำการ [5] แต่หัวใจสำคัญของข้อตกลงนี้ที่ทำให้แตกต่างจากการจัดซื้อในอดีต คือ นโยบายชดเชยทางเศรษฐกิจ (Defence Offset Policy) ที่ไทยจะได้รับประโยชน์กลับคืนสู่ประเทศมูลค่ามหาศาล
นาย Micael Johansson ประธานและ CEO ของ Saab กล่าวว่า “เรายินดีต้อนรับประเทศไทยในฐานะลูกค้าล่าสุดของ Gripen E/F ไทยเป็นผู้ใช้งาน Gripen ที่มีประสบการณ์อยู่แล้ว และคุ้นเคยกับจุดแข็งที่ Gripen มอบให้กับกองทัพไทยเป็นอย่างดี” [6]
คำกล่าวนี้สะท้อนความร่วมมือที่ลึกซึ้ง โดยข้อตกลง Offset Policy ที่ลงนามควบคู่กันไปนั้น ระบุชัดเจนถึงการที่ Saab และหน่วยงานสวีเดนจะเข้ามาลงทุนและถ่ายทอดเทคโนโลยีในประเทศไทย [4] โดยเฉพาะอย่างยิ่ง:
- การวิจัยและพัฒนาร่วม (R&D): Saab จะตั้งศูนย์ R&D ในประเทศไทย เพื่อร่วมพัฒนาระบบที่เกี่ยวข้องกับเทคโนโลยีการบินและอวกาศ ซึ่งรวมถึง ระบบปัญญาประดิษฐ์ (AI) ที่เป็นหัวใจของระบบสงครามอิเล็กทรอนิกส์และระบบช่วยนักบินใน Gripen E/F
- การลงทุนในภาคอุตสาหกรรม: ข้อตกลงยังครอบคลุมถึงการลงทุนในภาคอุตสาหกรรมไซเบอร์และการบินของไทย ซึ่งจะช่วยสร้างงานทักษะสูงและยกระดับขีดความสามารถของบุคลากรไทยให้ทัดเทียมนานาชาติ [4]
มิติใหม่ทางการทูต: เมื่อสวีเดนหนุนไทยในเวทีโลก
นอกเหนือจากความร่วมมือทางทหารและเศรษฐกิจ การเยือนสวีเดนของคณะนายทหารระดับสูงและ นายมาริษ เสงี่ยมพงษ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ ยังได้สร้างมิติใหม่ทางการทูตที่น่าจับตาอย่างยิ่ง
ท่ามกลางสถานการณ์ตึงเครียดบริเวณชายแดนไทย-กัมพูชา มีรายงานข่าวว่าฝ่ายกัมพูชาได้ใช้พลเรือนเป็น “โล่มนุษย์” ในพื้นที่พิพาท ซึ่งสร้างความกังวลอย่างยิ่งต่อประชาคมระหว่างประเทศ [3] ในประเด็นนี้ นาย Pål Jonson รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมสวีเดน ได้แสดงจุดยืนที่ชัดเจนเคียงข้างไทย โดยระบุว่าไทยมีสิทธิ์อันชอบธรรมในการใช้เครื่องบินเพื่อป้องกันตนเองตามกฎหมายระหว่างประเทศ [2]
ที่สำคัญไปกว่านั้น นายมาริษ เสงี่ยมพงษ์ ได้เปิดเผยว่า “ฝ่ายสวีเดนมีความกังวลต่อสถานการณ์ดังกล่าว และถือเป็นสิ่งที่ไม่ควรทำ” พร้อมทั้งยืนยันว่าจะนำประเด็นนี้เข้าหารือในเวทีการประชุมของสหประชาชาติ (UN) ที่นครเจนีวา [3] การได้รับการสนับสนุนจากชาติที่เป็นกลางและให้ความสำคัญกับสิทธิมนุษยชนอย่างสวีเดน ถือเป็นการยกระดับความได้เปรียบทางการทูตของไทยอย่างมีนัยสำคัญ และเป็นการส่งสัญญาณที่ชัดเจนไปยังฝ่ายกัมพูชา
บทสรุป: ย่างก้าวสู่ความมั่นคงที่ยั่งยืน
การลงนามจัดหา Gripen E/F ในครั้งนี้ จึงไม่ใช่แค่การซื้ออาวุธเพื่อเสริมเขี้ยวเล็บให้กองทัพอากาศ แต่เป็นยุทธศาสตร์ที่มองการณ์ไกลและเชื่อมโยงมิติความมั่นคง, เศรษฐกิจ และการต่างประเทศเข้าไว้ด้วยกันอย่างไร้รอยต่อ การได้มาซึ่งเทคโนโลยี AI และการลงทุนในอุตสาหกรรม S-Curve คือการสร้างความมั่นคงทางเศรษฐกิจในระยะยาว ขณะที่การได้รับการสนับสนุนทางการทูตจากสวีเดนในเวทีโลก คือการสร้างความมั่นคงทางการเมืองระหว่างประเทศ
ดีล Gripen E/F จึงเป็นมากกว่าแค่เรื่องของเครื่องบินรบ แต่มันคือภาพสะท้อนของการปรับตัวของประเทศไทยในเวทีโลก ที่ใช้ทั้งแสนยานุภาพทางทหารที่ทันสมัยและพลังทางการทูตที่เฉียบคม เพื่อปกป้องอธิปไตยและผลประโยชน์ของชาติอย่างยั่งยืน
เชิงอรรถ (แหล่งข้อมูลอ้างอิง)
- [1] ไทยรัฐออนไลน์. (2568, 19 สิงหาคม). ผบ.ทอ. บินไปสวีเดน ลงนามจัดซื้อ “กริพเพน E/F” 25 ส.ค. นี้ ไทยได้ชดเชย 1 แสนล้าน.
- [2] ไทยโพสต์. (2568, 26 สิงหาคม). รมว. กลาโหมสวีเดน ยันไทยมีสิทธิใช้เครื่องบิน ‘กริพเพน’ เพื่อป้องกันตนเอง.
- [3] แนวหน้า. (2568, 26 สิงหาคม). ‘มาริษ’ เผย สวีเดน ห่วงสถานการณ์ชายแดน หลังเขมรใช้โล่มนุษย์ยั่วยุ จ่อยกหารือเวที UN พรุ่งนี้.
- [4] Thailand NOW. (2025, August 26). Thailand elevates defense ties with Sweden, procures Gripen fighter jets.
- [5] Nation Thailand. (2025, August 5). Cabinet finalises multi-billion-baht weapons procurement.
- [6] Saab Group. (2025, August 25). Saab receives Gripen E/F order for Thailand.
