1. ‘บั้งไฟตะไลล้านบ้านกุดหว้า’ ประเพณี 1 เดียวในโลก
ภาพจาก: ททท.สำนักงานขอนแก่น TAT Khonkaen Fanpage
ท่ามกลางเสียงหวีดแหลมของตะไลที่หมุนทะยานขึ้นฟ้า และกลิ่นควันดินประสิวที่คลุ้งทั่วท้องนาเล็ก ๆ แห่งตำบลกุดหว้า มีบางสิ่งที่มากกว่า ‘ประเพณี’
ประเพณีบุญบั้งไฟ ซึ่งเป็นประเพณีที่ผูกโยงกับความเชื่อและวิถีชีวิตของชาวอีสานมาอย่างช้านาน เชื่อว่าเป็นการจุดขึ้นเพื่อขอให้เทพเทวดาบันดาลให้ฝนตกดี เพื่อทำการทำนาในช่วงต้นฤดูฝน
ณ ตำบลกุดหว้า อ.กุฉินารายณ์ จ.กาฬสินธุ์ มีงานประเพณีบุญบั้งไฟที่มีอัตลักษณ์อันโดดเด่นไม่ซ้ำประเพณีบั้งไฟที่ไหนในโลก นั่นคือ ‘ประเพณีบุญบั้งไฟตะไลล้านบ้านกุดหว้า’ ความโดดเด่นที่ว่านั่นคือ การจุด ‘บั้งไฟตะไล’ ซึ่งเป็นบั้งไฟที่มีลักษณะเป็นวงกลม มีหลายขนาดตามปริมาณดินประสิวที่ใช้ในการบรรจุ ตั้งแต่บั้งไฟหมื่น บั้งไฟแสน และบั้งไฟล้านจนไปถึงสิบล้าน เอกลักษณ์ของบั้งไฟตะไลคือ เวลาจุดจะมีลักษณะหมุนขึ้นพร้อมกับปล่อยควันเป็นเกลียวคลื่น ส่งเสียงดังกังวาน และตัวบั้งไฟก็จะตกลงพื้นอย่างช้าๆ จากร่มชูชีพที่คอยพยุง สร้างความตื่นตาตื่นใจแก่ผู้ร่วมงานเป็นอย่างมาก
สำหรับปี 2568 นี้ งานบุญบั้งไฟตะไลล้านบ้านกุดหว้า จะจัดขึ้นในวันที่ 17–18 พฤษภาคม โดยมีกิจกรรมหลากหลายตลอดทั้งงาน ไม่ว่าจะเป็น
- ขบวนแห่บั้งไฟสุดอลังการ
- การจุดบั้งไฟตะไลแสน ตะไลสองล้าน และตะไลสิบล้าน ที่จะทะยานขึ้นฟ้าอย่างตื่นตาตื่นใจ
- การแสดงศิลปวัฒนธรรมอีสานพื้นบ้าน
- รวมถึงกิจกรรมสนุกสนานอีกมากมายตลอด 2 วันเต็ม
ภาพจาก: ททท.สำนักงานขอนแก่น TAT Khonkaen Fanpage
งานใหญ่ประจำปีที่มีเพียงครั้งเดียวเท่านั้น ใครที่อยากสัมผัสมนต์เสน่ห์ของบั้งไฟตะไลล้านและบรรยากาศงานบุญอีสานแท้ ๆ ห้ามพลาดเด็ดขาด!
นอกจากนี้ อีสาน อินไซต์ สิพามาเบิ่ง ว่าทำไม ‘บุญบั้งไฟตะไลล้านบ้านกุดหว้า’ จึงเป็นมากกว่าแค่ประเพณี
@aum_wimonrat บั้งไฟตะไลสิบล้าน #บุญบั้งไฟ #กุดหว้า
2. ไม่ใช่แค่เพียงสิ่งที่จุดขึ้นฟ้า แต่ บั้งไฟตะไลล้าน คือ ‘สัญลักษณ์แห่งความเป็นกุดหว้า’
ก่อนที่จะมีบั้งไฟตะไล ชาวบ้านกุดหว้าซึ่งเป็นชาวผู้ไท ก็มีการจุดบั้งไฟเช่นเดียวกับพื้นที่อื่นๆในภาคอีสาน กระทั่ง ‘นายพิศดา จำพล’ ได้คิดค้นและริเริ่มการทำ บั้งไฟตะไล ขึ้นเป็นครั้งแรก และมีการเริ่มจุดในปี 2521 ด้วยความสวยงามอันเป็นเอกลักษณ์ แม้จะลอยอยู่บนฟ้าได้ไม่นาน แต่กลับสร้างความตื่นตาตื่นใจให้แก่ผู้ชม และได้กลายมาเป็น อัตลักษณ์ที่ไม่เหมือนใครในโลก ของชุมชนกุดหว้า
@pailolhnaidee แล่นล่ะแม้ บั้งไฟตะไล 10 ล้าน ทีมงาน #เหิรฟ้าพญาแถน หนึ่งเดียวในโลก! ประเพณีอีสานบ้านเฮา งานบุญบั้งไฟตะไลล้าน ประจำปี 2567 เทศบาลตำบลกุดหว้า อ.กุฉินารายณ์ จ.กาฬสินธุ์ (วันที่ 19 พ.ค.67) . 📸 : #ไปเลาะไหนดี . #บุญบั้งไฟตะไลล้าน #วัฒนธรรมผู้ไท #กุดหว้า #กาฬสินธุ์ #เที่ยวกาฬสินธุ์ #รีวิวกาฬสินธุ์ #กาฬสินธุ์ #kalasin
จากมุมมองของคนในพื้นที่ ซึ่งเป็นผู้มีความผูกพันธ์กับประเพณีนี้อย่างใกล้ชิด ได้ให้ความเห็นว่า การทำบั้งไฟตะไลล้านนั้นมีคุณค่าอย่างยิ่ง เพราะเป็นงานฝีมือที่ซับซ้อนและประณีตกว่าบั้งไฟทั่วไป ในทุกๆปี การทำบั้งไฟจะดำเนินโดยคนในชุมชนเอง โดยมีหลายช่วงวัยมาร่วมแรงร่วมใจกัน สะท้อนให้เห็นถึง วิถีชีวิตที่หล่อหลอมให้เกิดความรัก ความสามัคคี และความภาคภูมิใจร่วมในท้องถิ่น
บั้งไฟตะไลล้าน จึงไม่ใช่แค่สิ่งที่ถูกจุดขึ้นฟ้าในงานบุญเท่านั้น แต่เป็น “สัญลักษณ์แห่งความเป็นกุดหว้า” ที่ฝังอยู่ในหัวใจของผู้คนในชุมชน ถึงขั้นที่มีคำกล่าวว่า
“คนกุดหว้าไม่กลับบ้านวันสงกรานต์ก็ได้ แต่บุญบั้งไฟจะไม่พลาดเด็ดขาด”
@khun12345678903
3. จาก ประเพณี สู่ “อัตลักษณ์เศรษฐกิจสร้างสรรค์”
จากการสำรวจของสำนักงานสถิติจังหวัดกาฬสินธุ์ รายงานว่าประเพณีบุญบั้งไฟตะไลล้าน บ้านกุดหว้า ปี 2567 มีจำนวนผู้มาเที่ยวชมงานทั้งสิ้น 85,606 คน มีทุกช่วงวัย ตั้งแต่วัยรุ่นจนไปถึงผู้สูงอายุ โดยส่วนใหญ่ 83.4% เป็นชาวกาฬสินธุ์ และอื่นๆเป็นคนจังหวัดข้างเคียง เช่น ร้อยเอ็ด มุกดาหาร หรือมาจากกรุงเทพมหานคร ก็มีเช่นกัน แสดงให้เห็นถึงความโด่งดังของประเพณีนี้ในระดับประเทศ
ในภาพรวมของผู้ที่มาเที่ยวชมงาน มีความประทับใจในงานอย่างมาก โดยสิ่งที่ประทับใจมากที่สุดในตัวงานมากที่สุดคือการจุดบั้งไฟตะไลล้าน รองลงมาได้แก่ ขบวนแห่บั้งไฟ ความยิ่งใหญ่ของการจัดงาน ประเพณีวัฒนธรรมชาวผู้ไท และการแสดงพิธีเปิด ตามลำดับ นอกจากนั้นผู้ที่มากว่า 88% ต้องการกลับมาเที่ยวชมงานในปีถัดไป
และประเพณีบุญบั้งไฟบ้านกุดหว้าในปี 2567 นี้ ได้สร้างมูลค่าต่อเศรษฐกิจท้องถิ่นอย่างมาก โดยตลอดทั้งงานมียอดจำหน่ายสินค้ารวม 12.2 ล้านบาท กระจายรายได้สู่หาบเร่แผงลอย กว่า 5.5 ล้านบาท (45.2%) ร้านค้าในชุมชน กว่า 5.1 ล้านบาท (41.5%) และผลิตภัณฑ์ชุมชน 1.6 ล้านบาท (13.3%)
ภาพจาก: ททท.สำนักงานขอนแก่น TAT Khonkaen Fanpage
ตัวเลขเหล่านี้สะท้อนชัดว่า “ประเพณี” ไม่ได้มีแค่คุณค่าทางจิตใจหรือวัฒนธรรม แต่ยังหล่อหลอมให้เกิดเป็นอัตลักษณ์เศรษฐกิจสร้างสรรค์เฉพาะพื้นที่ ต.กุดหว้า ที่ได้นำไปสู่การสร้างเศรษฐกิจเทศกาล (Festival Economy) ซึ่งเป็นกลไกที่กระจายรายได้อย่างรวดเร็วไปยังฐานราก จากผู้ขายหาบเร่ แม่ค้าในตลาด ไปจนถึงผู้ผลิตของพื้นบ้านที่ครั้งหนึ่งอาจไม่เคยเข้าถึงผู้ซื้อจากนอกพื้นที่
ยิ่งไปกว่านั้น งานบุญยังช่วยสร้าง “การเคลื่อนไหวของเงิน” ภายในชุมชนกุดหว้า ซึ่งต่างจากเม็ดเงินที่ไหลผ่านแล้วจบในระบบห้างหรือธุรกิจนอกถิ่น เพราะการจับจ่ายในเทศกาลแบบนี้ คือการหมุนเวียนภายในรัศมีชีวิตของคนในท้องถิ่นจริง ๆ
นี่คือมิติที่มักถูกมองข้ามในวัฒนธรรมท้องถิ่น ว่าทุกเสียงตะไลที่ดังขึ้นบนฟ้า กำลังกระตุ้นเศรษฐกิจระดับรากหญ้าให้เคลื่อนไปพร้อมกัน
ภาพจาก: ททท.สำนักงานขอนแก่น TAT Khonkaen Fanpage
สรุปประเด็น
- ชวนชมบั้งไฟตะไลล้าน ต.กุดหว้า จ.กาฬสินธุ์ 17-18 พฤษภาคมนี้
- บั้งไฟตะไลล้าน สะท้อนภูมิปัญญา อัตลักษณ์ และความรักใคร่สามัคคีของคนกุดหว้า ถึงขนาดมีคำกล่าวที่ว่า “คนกุดหว้าไม่กลับบ้านวันสงกรานต์ก็ได้ แต่บุญบั้งไฟจะไม่พลาดเด็ดขาด”
- ไม่ใช่แค่ประเพณี แต่บุญบั้งไฟบ้านกุดหว้าคือ ‘อัตลักษณ์เศรษฐกิจสร้างสรรค์’ ที่ทำให้เกิดการกระจายรายได้สู่ท้องถิ่นอย่างแท้จริง
อ้างอิงจาก
- Tourismthailand
- การสัมภาษณ์ เพจ Facebook ประเพณีบุญบั้งไฟตะไลล้านบ้านกุดหว้า (Kut Wa’s Skyrocket Festival)
- กรุงเทพธุรกิจ
- สำนักงานสถิติจังหวัดกาฬสินธุ์
- อบต.นาไคร้
- MICE Intelligence Center
